zondag 3 april 2016

Architectuur in Vilvoorde: van art nouveau tot art deco

Wie architectuur in Vilvoorde zegt, denkt ongetwijfeld ook aan alle gebouwen die ooit onze stadsbodem hebben gesierd maar in de loop der jaren met de grond gelijk zijn gemaakt. Het is algemeen geweten dat onze politici destijds niet al te veel oog of respect hadden voor architecturale schoonheid. Van herbestemming was toen jammer genoeg ook nog geen sprake, met als gevolg dat soms waardevolle gebouwen gewoon van de kaart werden geveegd. Kastelen, huizen, kiosken ... niets werd ontzien. En dat gold niet alleen voor onze stad, als dat een troost mag zijn.

Gelukkig zijn er verschillende van die pareltjes die de sloopwoede van weleer wel hebben overleefd. Al heeft de tand des tijds en een gebrek aan de nodige zorg bij sommige lelijk huisgehouden. Andere verkeren gelukkig in een betere staat en kunnen nog steeds pronken met hun glorie van weleer.

Wat de architecten betreft, is het in Vilvoorde zo dat enkele van de meest vermaarde onder hen hun sporen hier hebben nagelaten. Architecten die niet alleen in het binnenland maar ook over 's lands grenzen heen grote faam genieten. Laten we ineens beginnen met de bekendste onder hen ...

Victor Horta (1861-1947)

Je zou het misschien niet verwachten, maar ook deze grootmeester van de art nouveau heeft zijn stempel gedrukt op onze stad, zij het dan wel in heel beperkte mate. De man ontwierp namelijk twee turnzalen, één voor Kostschool les Peupliers (nu het Vredegerecht in de Bolwerkstraat) en een andere voor School De Vest in de Vestenstraat.

De Horta-turnzaal in kostschool les Peupliers, of wat er nog van overblijft
De turnzaal in de Kostschool dateert uit 1904-1905. Hoe kwam Horta daar terecht? Zijn dochter Simone zat er op school en hij was bevriend met de broer van de oprichtsters, Kolonel Lefébure. Misschien hebben we de turnzaal dus te danken aan een vriendendienst. De zaal was afgestemd op de Zweedse gymnastiek, een wetenschappelijk onderbouwde discipline die in het begin van de negentiende eeuw zijn ingang vond in ons land.

De zaal verkeert momenteel in heel slechte staat en is niet meer toegankelijk voor het publiek. Wel wordt gezegd dat ze de komende jaren zal geïntegreerd worden als balletzaal in het Bolwerk. Uitstekend nieuws dus! Er zijn werken van Horta die het slechter vergaan is ...

De zaal in School De Vest lig er gelukkig veel beter bij, wat vooral de verdienste is van de leerlingen van de school. Wat een uitstekend idee ook om de zaal onder te brengen in een technische school! De houten vloer ligt er precies nog bij zoals honderd jaar geleden, ook al wordt die elke dag gebruikt. Alleen jammer dat de oorspronkelijke toestellen verdwenen zijn, op de pingpongtafels na misschien. Maar dat doet helemaal niets af aan de schoonheid van de ruimte. Oordeel zelf maar ...


In deze school vind je trouwens nog een pareltje in art deco-stijl: de douches. Die deden vroeger dienst als openbare badplaats. De "anciens" onder ons zullen ze wel kennen. De badplaats werd gebouwd in de jaren 20 en is sindsdien onaangeroerd gebleven, op een paar sanitaire ingrepen na. Ik wou ze jullie dan ook zeker niet ontzeggen.



Wat Horta betreft, gaat het hier niet om zijn mooiste werken, da 's een feit. Maar het blijven wel mooie staaltjes van architectuur in mijn ogen, die het verdienen om gekoesterd te worden. Ik zou zelfs durven spreken van een primeur voor onze zo vaak al verguisde stad. En ik hoop dat ik daar niet de enige in ben ...

Foto's: Helena Toscano

PS: de volledige fotoreportage over deze vergeten pareltjes vind je op de blog van Helena.

1 opmerking: